Янги қонунга муносабат

Барчамизга маълумки сўнгги йилларда мамлакатимизда қатор диний ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Хусусан эътиқод эркинлигига кун сайин эътибор қаратилмоқда. Негаки, виждон эркинлигини таъминлаш ҳар бир шахс учун ҳар доим устувор вазифа бўлиб келган. Қайси юртда виждон эркинлиги тўлиқ таъминланса, унга риоя этилса, ўша мамлакат обод, халқи эса фаравон бўлади.
Фикримизнинг тасдиғи ўлароқ, яқинда “Виждон эркинлиги ва диний ташкилотлар тўғрисида”ги Қонуннинг янги таҳрири ишлаб чиқилди ва қабул қилинди. Бу билан халқимизнинг узоқ йиллардан бери орзу қилиб юрган истаклари амалга ошди. Дарҳақиқат, буни ҳамма интиқ ҳолда кутиб турган эди. Чунки аввалги Қонун моддаларида тузумнинг таъсири сезилиб турарди. Ўрни келса, айрим жойларида мубҳамликлар мавжуд эди. Янги Қонунда бундай ноқулайликлар бартараф этилди, керакли жойлари тузатилди, қўшимчалар киритилди. Буни тузишда жамоатчиликнинг фикри инобатга олингани қувонарли ҳол бўлди. Шунингдек, Қонунни тайёрлашда кўплаб халқаро меъёр ва талаблар, Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон декларацияси ҳамда БМТнинг Инсон ҳуқуқлари бўйича қўмитасининг умумий тартибдаги шарҳлари пухта ўрганилиб, улардаги асосий қоида ва тамойиллар инобатга олингани ҳеч кимга сир эмас.
Янги қабул қилинган Қонунда халқимиз учун кўплаб қулайликлар яратилгани таҳсинга лойиқдир. Буни кўпчилик ижобий фикрлари билан таърифлашмоқда.
Ушбу Қонунда диний ташкилотларни рўйхатдан ўтказиш ва тугатиш билан боғлиқ тартиб соддалаштирилиб, бу борада муҳим енгилликлар жорий этилди. Маҳаллий диний ташкилотлар, жумладан, масжидлар ва бошқа конфессияларнинг ибодатхоналарини ташкил этиш бўйича ташаббускор фуқаролар сони икки баробар камайтирилиб, 50 нафардан кам бўлмаслиги белгиланди. Шунингдек, диний ташкилотнинг марказий бошқарув органи ва диний таълим муассасаларини тузиш учун ҳам 100 нафар ташаббускор бўлиши ҳақидаги талаб бутунлай бекор қилинди. Диний ташкилотни тузиш учун шу пайтгача талаб этиб келинган маҳалла фуқаролар йиғинлари розилигини олиш тартиби ҳужжатлардан чиқариб ташланди. Натижада, диний ташкилот тузиш ташаббускорлари ортиқча хат-ҳужжатларни йиғишдан халос бўлдилар. Қолаверса, электрон тартибда тақдим этишнинг ўзи ҳам кифоядир. 
Шунингдек, диний таълимнинг профессионал мақоми расман эътироф этилди, Ўзбекистон Республикаси фуқароларининг динга бўлган муносабатидан қатъи назар, дунёвий таълим олиш ҳуқуқи таъминланиши қайд этилди. Шу ўринда айтишимиз мумкинки, ҳар қандай шахснинг “ўзича” диний таълим бериши – ноанъанавий ақидаларнинг тарқалишига, диний атамаларнинг нотўғри талқин қилинишига, мутахассис бўлмаган шахслар томонидан соф диний масалалар бўйича бирёқлама тушунчалар берилишига, инсонлар ўртасида айрим тушунмовчилик ва зиддиятларнинг пайдо бўлишига олиб келади.
Янги Қонун ҳужжатларида “ибодат либоси” тушунчасининг ҳуқуқий таърифи мавжуд эмаслиги сабабли жамоат жойларида ибодат либосида юришга қўйилган тақиқ Қонундан чиқариб ташланди. Энди бу борадаги тушунмовчиликларга бутунлай барҳам берилди.
Қонун ҳужжатларида турли ёт қарашларни тарғиб қилиб келаётган гуруҳларнинг фаолияти ва улар томонидан тарқатилаётган бузғунчи ғояларнинг салбий таъсиридан аҳолини ҳимоя қилиш мақсадида диний мазмундаги материалларни диншунослик экспертизасининг ижобий хулосасини олгандан кейин тайёрлаш, олиб кириш ва тарқатиш белгилаб қўйилди.
Бир сўз билан айтганда, Янги таҳрирдаги Қонун аввалгисидаги бир қанча мубҳам ўринларни йўққа чиқаргани, кенг оммага мўлжаллангани, замоннинг бугунги ҳолатидан келиб чиқиб тузилгани, эртанги кун саволларига жавоб бериши билан ҳам эътиборлидир.

Эркин ҚУДРАТУЛЛОҲ,
Мир Араб ўрта махсус
ислом билим юрти мударриси