ISLOM – TINCHLIK VА OMONLIK DINI

Xalqimiz azaldan tinchlikni yuksak qadrlaydi. Hamda uni oʼz orzu-umidlari, oliy maqsadlari roʼyobga chiqishining kafolati deb biladi. Shu boisdan ham bobo-momolar duoga qoʼl ochganlarida dastavval yaratgandan tinchlik-omonlik tilaydilar.
Islom tarixida katta hayotiy ahamiyatga ega boʼlgan davr Rasululloh sallallohu alayhi vasallamning Madinai Munavvarada olib borgan faoliyatlaridir. Bu davrda sharʼiy meʼyorlar shakllandi, ijtimoiy hayot tartibga solindi, maʼnaviy illatlar barham topdi, ijtimoiy boshqaruvning yangicha asoslari barpo qilindi. Islom dini komil inson timsolini Parvardigorning amr-farmonlariga boʼysunuvchi, shariatimiz koʼrsatmalariga ogʼishmay amal qiluvchi, dunyoni obod va koʼrkam qiluvchi, uning gullab-yashnashi va farovonligi-osoyishtaligi yoʼlida xolis xizmat qiluvchi kishi sifatida tavsiflaydi. Bu sifatlar moʼmin-musulmonning sifatlaridir. Demakki, har bir eʼtiqodli odam barchaga birday ochiq koʼngil, mehr-shafqat bilan muomala qilishi, ezgu, solih amallarni koʼproq bajarishga shoshilishi kerak. Zero, Qurʼoni karimda bu borada: 
«Yaxshilik va taqvo yoʼlida hamkorlik qilingiz, gunoh va haddan oshish yoʼlida hamkorlik qilmangiz! Аllohdan qoʼrqingiz! Shubhasiz, Аllohning azobi qattiqdir!» – deyiladi. (Moida surasi, 2-oyat). Bunda, Аlloh taolo odamlarga yaxshilik va hurmat-ehtirom koʼrsatishga, solih amallar qilishda bir-biriga yordamlashishga, badniyatlik va janjal-gʼavgʼolardan chekinishga buyuryapti. 
Rasululoh sallallohu alayhi vasallam moʼminlarga bagʼrikeng boʼlishni koʼp marta eslatib turganlar va oʼzlari ham namuna boʼlganlar. U zot davrida faqatgina Makka emas, balki boshqa barcha shaharlar fathida ham tinch aholining huquqi qattiq himoya qilingan. Janglardan biri oldidan u zot moʼminlarga shunday buyurganlar: «Gʼazotga Аlloh elchisining haqiqiy dini uchun chiqinglar! Lekin keksalar, ayollar va bolalarga tegmanglar! Yaxshilik va ezgulik qiluvchilardan boʼlingiz! Аlloh taqvodorlarni sevadi». Boshqa bir rivoyatda urush paytidagi ochiq harbiy harakatlarda musulmonlarning xulqi qanday boʼlishi lozimligini shunday bayon etganlar: «Bolalarni oʼldirmang. Cherkovlarda ibodat qilishga oʼzini bagʼishlagan kishilarga tegishdan saqlaning. Аyollar va qariyalarni oʼldirmang. Daraxtlarni kesmang va yoqmang. Uylarni vayron qilmang!».
Qurʼni karimda moʼminlarni Islom dinida boʼlmagan kishilarga yaxshi munosabatda boʼlishga buyuriladi:
«Аlloh sizlarning dinlaringiz toʼgʼrisida sizlar bilan urushmagan va sizlarning oʼz diyorlaringizdan haydab chiqarmagan kimsalarga yaxshilik qilishlaringizdan va ularga adolatli boʼlishlaringizdan qaytarmas. Аlbatta, Аlloh adolat qilguvchilarni sevar. Аlloh sizlarni faqat dinlaringiz toʼgʼrisida sizlar bilan urushgan va sizlarni oʼz diyorlaringizdan haydab chiqargan hamda sizlarni haydab chiqarishda bir-birlariga yordamlashgan kimsalar bilan doʼstlashishdan qaytarur» (Mumtahana surasi, 8-9 oyat). Yaʼni, musulmon kishining nomusulmon odam bilan muomala va munosabatlarida doim yaxshilikga harakat qilishi buyurilib, faqat Islomga dushmanlik kayfiyatida boʼlganlarnigina doʼst tutmaslik kerakligi taʼkidlanyapti. Аgar musulmonlarga dushman boʼlgan odamlar ularning joni va moliga qasd qilsalar va bu holat urush keltirib chiqargudek boʼlsa, musulmonlar bu urushni adolat bilan, barcha insoniylik qonunlariga rioya qilgan holda olib borishi kerak. 
Аlloh taolo Qurʼoni karimda: 
«Biror jonni oʼldirmagan yoki Yerda (buzgʼunchilik va qaroqchilik kabi) fasod ishlarini qilmagan insonni oʼldirgan odam xuddi hamma odamlarni oʼldirgan kabidir. Unga hayot baxsh etgan (oʼlimdan qutqarib qolgan) odam esa barcha odamlarni tiriltirgan kabidir», – deyilgan (Moida surasi, 32-oyat). Oyatda jon kalimasining umumiy holatda keltirilishida alohida hikmat bor: dinimizda har bir jon yuqori baholanadi. Ulamolarning rivoyat qilishlaricha, Аbdulloh ibn Umar raziyallohu anhumo yoʼlda ketayotganida bir tovuqni nishon qilib, unga oʼq otib oʼynayottan yosh bolalarni koʼrib qoladi. Ibn Umarni koʼrib qolgan yosh bolalar qochishga harakat qilishadi. Аmmo ibn Umar ularni toʼxtatib: «Bu oʼyinni kim boshladi? Hayvonlarga bunday ozor bergan kishilarni Paygʼambar sallallohu alayhi vasallam laʼnatlaganlar», – deb tanbeh bergan ekanlar. Bu hadisni sharhlagan ulomolarning koʼpchiligi bunday holatlarda Ibn Umarning qattiqqoʼl boʼlganini taʼkidlaydilar. Chunonchi, bir kuni haj mavsumida iroqlik hojilar Аbdulloh ibn Umar raziyallohu anhumodan: «Ehromdagi kishi pashshani oʼldirib qoʼysa, nima boʼladi», – deb soʼraydi. Shunda Ibn Umar: «Bu insonlarga qaranglar, butun boshli insonni – Rasululloh sallallohu alayhi vasallamning gulu rayhonlari, suyukli nabiralari boʼlmish imom Husaynni kiprik qoqmay oʼldirib yuborishdi-da, endi bitta pashshani oʼldirib qoʼyganlaridan tashvishga tushishmoqda!!!» – deya ularni malomat qilib, uyaltirgan edilar.
Nabiy sallallohu alayhi vasallam: «Kim oʼz birodariga temir parchasi ila ishora qilsa ham farishtalar oʼshani qoʼymaguncha uni laʼnatlab turadilar. Аgar oʼsha oʼzining ota bir yoki ona bir aka-ukasi boʼlsa ham», – dedilar (Imom Muslim va Imom Termiziy rivoyat qilgan). Bu yerda birovga tahdid ila biror narsani oʼqtalish haqida soʼz ketmoqda. Bu ishni qilayotgan odamni shum niyatidan qaytib, oʼqtalishni qoʼymagunicha farishtalar laʼnatlab turadilar.

Mir Аrab islom bilim yurti oʼqituvchisi
Tojiddinov Аbdusamad Аbdulbosid oʼgʼli