Til: oʻtmishimiz, bugunimiz va kelajagimiz

Til insoniyat tarixining eng muhim madaniy fenomenlaridan biri boʻlib, jamiyatlar orasida nafaqat muloqot vositasi, balki milliy oʻzlikni, madaniyatni va tarixni saqlashning eng asosiy omili hisoblanadi. Har bir millatning tili oʻsha xalqning tarixiy yoʻlini, maʼnaviy boyliklarini va istiqbolini belgilab beradi. Til millatning maʼnaviy poydevorini tashkil etuvchi muhim omil sifatida oʻtgan zamonlardan to hozirgi kungacha boy madaniy merosni saqlab kelmoqda va kelajak uchun zamin yaratmoqda. 

Oʻtmishimiz. Til – tarix koʻzgusi
Oʻzbek tili turkiy tillar oilasiga mansub boʻlib, ming yillar davomida rivojlanib, turli bosqichlardan oʻtgan. Qadimgi turkiy yozma manbalardan boshlab, oʻzbek tilining paydo boʻlishiga qadar boʻlgan davrda til xalqning madaniyati va tarixining eng muhim aks ettiruvchisi sifatida xizmat qilgan. Oʻrxun-Enasoy yozuvlaridan tortib Oltin oʻrda va temuriylar davrida oʻzbek tilining shakllanishi va adabiy tilda rivojlanishi xalqning tarixiy taraqqiyotida muhim oʻrin tutdi.
Buyuk mutafakkir Alisher Navoiy oʻzbek adabiy tilining rivojida ulkan qadamlar qoʻydi. Uning asarlari orqali oʻzbek tili ilmiy va badiiy tilda boyitilib, davlat va madaniyat tili sifatida mustahkam oʻrin oldi. Navoiy oʻz sheʼriyatida tasavvuf va falsafiy gʻoyalarni yuksak badiiy uslub bilan ifoda etib, oʻzbek tilining estetik va falsafiy teranliklarini koʻrsatdi. Bu davrda oʻzbek tili faqatgina xalqning muloqot vositasi emas, balki milliy oʻzlikni anglash, madaniy merosni saqlash va uni avlodlarga yetkazish uchun asosiy vosita sifatida rol oʻynagan.

Bugunimiz. Globalizatsiya davrida tilning oʻrni
Bugungi globallashuv davrida milliy tillar tobora kuchli chet tillarining taʼsiriga duch kelmoqda. Ayniqsa, ingliz tili xalqaro aloqa tili sifatida koʻplab sohalarda yetakchilik qilmoqda. Shu sharoitda oʻzbek tilining oʻz milliy va madaniy vazifalarini saqlab qolishi va rivojlanishi muhim ahamiyat kasb etadi. Chet tillarining jamiyatimizga kirib kelishi ayniqsa yosh avlod orasida oʻz ona tilimizga boʻlgan eʼtibor va mehrni susaytirmasligi lozim. 
Oʻzbek tili bugungi kunda davlat tili sifatida oʻz mavqeini saqlab qolgan boʻlsada, ilm-fan, texnika, sanʼat va texnologiya kabi sohalarda uning qoʻllanish doirasini kengaytirish muhim vazifa boʻlib qolmoqda. Milliy madaniyatni saqlash va rivojlantirishda tilning oʻrni beqiyosdir. Shu sababli oʻzbek tili ilmiy adabiyotlarda, texnologik rivojlanishda va zamonaviy muloqot vositalarida faol ishlatilishi kelajak avlodlar uchun tilimizning jozibadorligini saqlab qoladi. 

Kelajagimiz. Tilni rivojlantirish va avlodlarga yetkazish
Til nafaqat tariximizning aks-sadosi, balki kelajagimizning kalitidir. Oʻzbek tilini avlodlarga etkazish va uni zamonaviy dunyoda yuksaltirish uchun davlat siyosati va ijtimoiy harakatlar muhim ahamiyat kasb etadi. Bu jarayonda taʼlim tizimi katta rol oʻynaydi. Ona tilimizning boyliklarini yoshlarga oʻrgatish, ularni ona tilida fikrlashga va bu tilda ilmiy izlanishlar qilishga ragʻbatlantirish kelajakda oʻzbek tilining ilm-fanda va xalqaro maydonda ham oʻz oʻrnini topishiga xizmat qiladi.
Tilni rivojlantirishda faqat milliy cheklanishlar bilan kifoyalanib boʻlmaydi. Oʻzbek tili zamonaviy texnologiyalar, ilm-fan va xalqaro munosabatlarda ham faol ishlatilishi uchun yangi atamalar, ilmiy va texnologik atamalarni ishlab chiqish va joriy etish kerak. Bu jarayonda texnik tarjimalar, milliy ilmiy terminologiyani boyitish, oʻzbek tilini internet va axborot texnologiyalari maydonida keng koʻlamda qoʻllash strategik vazifalar sifatida koʻrilishi kerak.

Xulosa
Til millatning ruhi va maʼnaviy asosidir. Oʻzbek tili milliy oʻzlikni anglash, tarixiy va madaniy boyliklarni saqlash hamda kelajak avlodlarga yetkazishda muhim oʻrin tutadi. Tariximiz davomida oʻzbek tili faqatgina milliy madaniyatni ifodalash vositasi boʻlib qolmay, balki milliy birlikni taʼminlash va xalqning oʻziga xosligini mustahkamlashda asosiy rol oʻynadi.
Bugungi globallashuv davrida ham oʻzbek tilining oʻz ahamiyatini yoʻqotmasligi uchun har bir fuqaro va davlat bu yoʻlda faoliyat koʻrsatishi zarur. Kelajak avlodlar uchun milliy tilimizni boyitish va uni global maydonda ham rivojlantirish millatning kelajagi uchun muhimdir.
Milliy oʻzlikni saqlash, madaniy boyliklarni yetkazish va kelajak avlodlarni ona tilimizga mehr-muhabbat bilan tarbiyalash eng muqaddas vazifamizdir. Oʻzbek tili nafaqat oʻz milliy qadr-qimmatini saqlab qolishi, balki zamon bilan hamnafas boʻlib, kelajakni yaratuvchi kuch sifatida yuksak mavqeini egallashi lozim.

Shahzod RAMAZONOV,
Mir Arab oʻrta maxsus 
islom taʼlim muassasasi mudarrisi